Madaahibta Afkaarta Cilmiga Dhaqaalaha

Madhabka Classicism

Dhamadki qarnigi 18 iyo bilawgi qarnigii 19 aya waxa aad uso ifbaxay in kacdoonki warshadeed ee yurub ka jiray , iyo in lasoo saaray alaado ka shaqo wanagsan aadmaha , sida gawaarida lagu falo beeraha iyo warshadaha aladeed , taasna sababtay ine dhacaan shaqo la’aan baahsan oo ku habsatay dadki ka shaqeenjiray hawlaha ay la wareegen alaadahaas .

Sas darteed culumadi cilmiga dhaqaalah oo xiliga doonayay ine saxaan nadariyaadkii dhaqaalo ee wagi hore jiray , iskuso wada dubow Classic School waxa ay eheed dhaqaaq looga gudbayay suuradi qadiimka eheed ee cilmiga dhaqalaah iyo hir galinta dhaqdhaqaaqa fardiga ah ( maslaxada fardiga )ee  Liberalism ka loo yaqaan ,  ayado laguso koobayay cilmiga dhaqalaha , taxliilka looyaqaan( Microanalysis) .

Saameynta ee sameesay iskoolkii classicism :-

1. soo ifbixida dabaaqaadka bulsho ( dabaqada hoose , dhaxe , sare )

2. Dhaqaalaha kala iibsiga aadamaha oo noqday il dhaqaalo oo la ictimaado

3. faragalinta dawlada oo lagu soo koobay ilaalinta malkiyada afraada qura .

Waxa hogaaminayay iskoolkaas raga caan ku ah cilmiga dhaqaalaha sida Adam Smith iyo Tomas maltose iyo David Ricardo iyo John Stu-red mill

2. Madhabka Neoclassicism   

aydoo ay sii fideeyso afkaarta Marxism ka ( maraakisiyada ) oo lid ku ah fikirka capitalism ka ayaa waxa soo ifbaxay waxa lo yaqaan madhabka neoclassicism .

hadaba wa maxay neoclassicism ?

Waa qeyb ka mid ah musaslada horimarineed oo ay wadeen culumadii dhaqaalo ee qarnigii 19aad , waxeyna ka duuleysan awooda fardiyeed ee lo yaqan (Liberalism)

waxa ay eheed muhimada madhabka neoclassicism in ay hormariso madhabki classicism ee ka horeyay .

waxyabaha ay so bandhigtay madhabka neoclassicism aya aha : -

1. isticmaalka xisaabaata kolka lagu guda jira taxliilka dhaqaalo , sida law of supply iyo law of demand iyo qawaaninta xisaabeed oo lamidka ah .

2. soo biirida fikrada la dhaho ( Marginal ) ama xadiga sare

3. isticmaalka fikrada manfacada ( Utility ) mid xadideesa iibsiga badeecooinka

sadaxaas afkaar aya ugu waaweyna waxyabaha ay soo biirisay madhabka neoclassicism .

                                         

Waxa jira dhawr iskool oo ka farcamay madhabka neoclassicism oo kala ah

1. iskoolka xisaabta : oo caan ku ah isticmaalka xisaabaha iyo soosarida qaanuuno kala duwan oo ku dhisan qaab xisaabeed.

2. madarasda Austria : oo caan ku eheed ine ahmiyada siiso nafsiyada qofka kolka ay daraasnayso muuqaalka isbadalka dhaqaalo , waxeyn ku caan baxday magaca ah (Psychological direction).

3. madarasada Cambridge : waxa ay ku can baxday isku aruurinta dhamaan afkaarta dhaqaalo ee labada madhab iyo is waafajintooda .

3. Madhabka Keynes (Keynesian Revolution)

30 meeyadi qarniga 20aad , aya waxa culumada dhaqaalo ay muhiimada siin jiray taxliilka juz’iga ah (Microanalysis) , waxeyna aaminsanaayen in shaqa siinta buuxdo (Full employment) ay tahay wadci joogta , islamarkaana waxsoosaarka qoomiga (GNP) uu ahaanaya mid fadhiya oo is badbadlin , aragtidaasoo  ku koobneed taxliilka loo yaqaan (Microanalysis) .

Aragtidaas aya waxa ay sababtay ine dhacaan dhacdo dhaqaalo oo weyn taasoo lamagac baxday (Great depression) ama fadhiid dhaqaalo lagu dhihi karo afka soomaaliga , waxey sababtay in uu soo if baxo nin la dhaho John Maynard Keynes oo ah caalim dhaqaalo oo udhashay dalka ingriiska ,  asagoo qoray kitaab la dhaho ” The General Theory of employment , interest and money ” kitaabkaan oo wax weyn ka badalay habsami usocodki cilmiga dhaqaalo , oo soo ifbixiyay waxa loo yaqaan (Macroeconomic) dhaqaalaha guud .

hadaba Kacdoonka Keynes maxa uu ku saabsana ?

1. burburinta afkaarti ku dhisneed taxiilka yaraa (Microanalysis)

2. Shaqo la’aanta iyo waxsoo saarka guud ine yihin kuwa isbadbadla oo aan ku nagaan hal meel , taaso ka duwan aragtidi culumadi hore .

3. fara galinta dawlada ee xaga dhaqdhaqaqa dhaqaalo oo kor u qaadmay , xaga ay ka ahan jirtay mid ilaalisa hantida gaar ahaaned qura .

4. taxliilka maaliyadeed oo noqday mid awood ku leh taxaaliisha cilmiga dhaqaalo

5. soo ifbixida mawaadiic cusub oo aad muhiim u ah sida waxsoosarka guud , dakhliga guud , iyo waxsoosaarka maxliga guud . GNP , GDP , NNP .

Kacdoona Keynes aya wax weyn ka badalay cilmiga dhaqaalaha asago leexiyay habsi usocodkii cilmiga dhaqaalaha , kaso cilmiga dhaqalaha haatan loo qeebiyo laba qeeybood oo muhiim ah  Microeconomic &  Macroeconomic .